Opinia: Czym jest Fediverse i dlaczego teraz zyskuje na popularności?

Kilka dni temu, Threads ogłosiło, że użytkownicy mogą teraz śledzić inne platformy w fediversum. Wiadomość tę z entuzjazmem podzielili Mark Zuckerberg, CEO Meta, i Adam Mosseri, szef Instagrama i Threads, na platformie Meta.

Jednakże, coś przyciągnęło moją uwagę i dostrzegłam pewien wzór w obu publikacjach: setki użytkowników były zdezorientowane i zaczęły pytać, co to jest fediversum. Większość z nich nawet nie zrozumiała ogłoszenia.

„Czy mógłbyś wytłumaczyć mi to tak, jakbym miała 5 lat? Naprawdę nie mam pojęcia, co to jest ani dlaczego tego potrzebuję…” – napisała jedna z użytkowniczek pod postem Mosseri’ego.

„Jak możesz po prostu dodać posta jak ten, nie dając jakiegoś wyższego poziomu wyjaśnienia fediverse? NIKT nie wie, o co ci chodzi!” – narzekał kolejny na poście Zuckerberga.

Ani Mosseri, ani Zuckerberg nie odpowiedzieli na te komentarze. I choć inni użytkownicy próbowali dostarczyć wyjaśnień, pytania przeważały nad odpowiedziami.

Fediverse nie jest nowe, ale jedno jest jasne: konieczne jest najpierw lepsze zrozumienie Fediverse, aby cieszyć się tego rodzaju wiadomościami i docenić jego potencjał.

Więc… Czym jest Fediverse?

Fediverse to ze sobą powiązana sieć, w której wiele platform mediów społecznościowych może wymieniać informacjami, umożliwiając użytkownikom interakcję z różnych platform.

Słowo „fediverse” pochodzi od „federated” i „universe”, co jest zbitką słów odnoszącą się do niezależności platform, które są jednocześnie połączone w większym ekosystemie. Warunkiem dla tych platform do komunikacji w tym ekosystemie jest to, że muszą one działać w tym samym protokole, a obecnie dominującym jest ActivityPub.

Meta oraz Britannica używają analogii do e-maila, aby lepiej zrozumieć tę technologię: hostujesz swój adres e-mail na platformie takiej jak Gmail, ale nadal możesz komunikować się i wysyłać e-maile do innych platform, takich jak Yahoo, Hotmail, czy Outlook.

Cóż, fediverse odnosi się do podobnej sytuacji, ale dotyczy platform mediów społecznościowych, zostało stworzone z myślą o mikroblogowaniu – z platformą Identi.ca w 2008 roku jako zdecentralizowaną alternatywą dla Twittera. Ten ekosystem pozwala użytkownikom publikować posty, lajkować i zdobywać obserwatorów na wielu platformach bez konieczności logowania i wylogowywania się z jednej, aby interakcji na innej, tak jak obecnie robimy to na przykład na Facebooku, Pintereście czy X. Brzmi ciekawie, prawda?

Jednak każda sieć mediów społecznościowych ustala swoje własne zasady, tak jak właśnie zrobił Threads. Warunkiem dla użytkowników Threads, aby mogli nawiązać interakcje z użytkownikami Mastodon, jest to, że użytkownicy Mastodon muszą najpierw interakcji z treściami zamieszczonymi na platformie Meta.

Innym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest to, że główne platformy—Mastodon, Pleroma, PeerTube i Diaspora—które są obecnie budowane pod ActivityPub, aby połączyć się w tej sieci, nie są zbyt popularne. Z wyjątkiem Threads, co sugeruje interesującą ewolucję na rynku mediów społecznościowych.

Migracja mediów społecznościowych

Doświadczamy nowego zjawiska we współczesnych czasach: cyfrowej migracji. Szczególnie na mediach społecznościowych. Wielu użytkowników opuszcza Facebooka na rzecz Instagrama, X na rzecz Bluesky i Threads, i tak dalej.

Z powodu aktualizacji polityki lub algorytmów, nowych płatnych programów, losowo anulowanych kont i z powodów politycznych, wielu użytkowników zdało sobie sprawę z konieczności migracji na inne platformy. W 2024 roku byliśmy świadkami znaczących fal migracyjnych.

Tego lata setki tysięcy artystów opuściło Instagram i Facebooka, po tym jak Meta ogłosiła, że będzie szkolić swoje modele AI za pomocą obrazów i treści udostępnianych przez użytkowników. Zdecydowali się dołączyć do Cara, nowej aplikacji społecznościowej stworzonej przez fotografkę Jingna Zhang, która obiecuje chronić prawa autorskie i priorytetowo traktować sztukę i treści tworzone przez ludzi.

Miliony użytkowników dołączyło do Bluesky po wynikach wyborów w USA kilka tygodni temu, a teraz amerykańscy twórcy TikToka namawiają swoich obserwujących, aby dołączyli do nich na innych platformach, takich jak Instagram czy YouTube, obawiając się, że rząd USA zablokuje aplikację w styczniu.

Twórcy treści i influencerzy zrozumieli, że nie mają pełnej kontroli nad swoimi kontami i że decyzja o migracji wiąże się z kosztami, takimi jak utrata dużej publiczności, którą budowali przez lata.

Decentralizowana przyszłość

Fediverse nie jest nowością, ale to możliwe rozwiązanie obecnych problemów z platformami mediów społecznościowych, a najnowsze aktualizacje sugerują, że w przyszłości moglibyśmy zobaczyć więcej tego ekosystemu.

Nawet jeśli fediverse istnieje już od ponad dekady i wiele zdecentralizowanych platform mediów społecznościowych nie zdołało przetrwać—takich jak identi.ca—wydaje się, że zyskuje teraz nową dynamikę.

W zeszłym roku, WordPress.com uruchomił wtyczkę ActivityPub, pozwalającą blogom łączyć się z fediverse. Inne platformy, takie jak Tumblr, Flikr i Flipboard, również pracują nad integracją.

Usługa open-source Bridgy Fed współpracuje z Bluesky – inną platformą open-source, która działa na innym protokole, AT Protocol, aby połączyć platformę z ActivityPub.

Bluesky niedawno osiągnęło kamień milowy, zdobywając ponad 1 milion użytkowników w ciągu 24 godzin i rośnie wykładniczo od kilku tygodni. Wątki ogłosiły, że właśnie osiągnęły 100 milionów aktywnych użytkowników.

Podczas gdy inne ogromne platformy, takie jak Facebook, X, Instagram czy Linkedin, na razie nie wykazują żadnego zainteresowania dołączeniem do fediverse, ekosystem open-source zdaje się zyskiwać coraz większe znaczenie. Możliwość udostępniania pojedynczego posta na wielu platformach zaczyna mieć dzisiaj znacznie więcej sensu.

Fediverse może zdefiniować sposób, w jaki się łączymy, i zbliża się szybciej, niż kiedykolwiek mogliśmy sobie wyobrazić – czy przynajmniej o wiele szybciej, niż na początku.